Her geçen gün dronlarla başa çıkmak için mevcut teknoloji daha iyi hale geliyor. Sadece birkaç kilogram ağırlığında ve 2.000 dolardan daha az maliyetli bir şeyin çok fazla soruna neden olabileceği düşünülüyor.
Söz konusu bilinçsiz kullanıcılar olduğunda sadece drone için değil bu her cihaz için mümkündür. Tabi bu site bir drone sitesi olduğu için önce drone üzerinden örnekler vererek anti drone sistemlerinin geliştirilmesine sebep olan davranışlara ardından bu sistemler hakkında bilgiye ve etkilerinin ne kadar adil olup olmadığına değineceğim.
Drone Savarlar Neden Geliştirildi?
Dronların daha ulaşılabilir olmasıyla bilinçsiz veya art niyetli kullanıcıların artmasına sebep oldu. Türkiye ve Dünyadan bazı örnekler vermek gerekirse; Diyarbakır’da 8. Ana Jet Üs Komutanlığına maket uçaklarla saldırı girişiminde bulunuldu. Londra’nın ikinci havalimanı olan Gatwick’e giden yoğun koşuşturmada, uçağın pistinin yakınında drone uçtuğunu tespit ettikten sonra 36 saatten fazla bir süre kapatıldı. Gatwick’teki en büyük operatör olan EasyJet, bu hafta uçuşların durdurulmasının 15 milyon sterline (19 milyon dolar) mal olduğunu söyledi.
Havayolu pilotları tarafından giderek artan sayıda yakın drone karşılaşması bildiriliyor. 12 Aralık’ta Aeromexico’ya ait bir Boeing 737, muhtemelen bir drone ile çarpışması sonucu burnu ağır hasar gördükten sonra Tijuana’ya güvenli bir şekilde inmeyi başardı.
Sınır ötesi mal kaçakçılığı yapmak, hapishanelere uyuşturucu sokmak, askeri üslere patlayıcılarla saldırmak ve geçen Ağustos ayında Venezuela başkanı Nicolás Maduro’da gerçekleşene benzer suikast girişimlerinde kullanıldı.
Tüm bunların önüne geçebilmek için, daha iyi eğitim, sert cezalar ve daha fazla üreticinin dronların haritalama yazılımına “geofencing” gibi özellikler yükleyerek kısıtlı alanlara sapmasını önlemek için kontrol altında tutulabileceği düşünülsede teröristler ve benzerleri, herhangi bir kural ve düzenlemeyi dikkate almayacak ve karşı önlemleri yenmeye çalışmak için yazılım kısıtlamalarını hackleyecek veya hazır bileşenlerden kendi insansız hava araçlarını inşa edeceklerdi. Bu durum yetkililerin giderek daha fazla endişelenmesine sebep oldu. Kötü niyetli dronlarla savaşmak için daha iyi teknoloji geliştirlmeye çalışıldı.
Hangi Sistemler Geliştirildi?
En popüler drone tespit yöntemleri radar ile, dronlar tarafından kullanılan radyo frekanslarının yerinin belirlenmesi ve kameralarla izlenmesiydi. Ancak, bir dronun elektrik motorları tarafından üretilen sesleri tanıyabilen kızılötesi sensörler ve akustik cihazlar da dahil olmak üzere diğer yaklaşımlar da kullanıldı. En sık kullanılan karşı önlem radyo parazitiydi.
Bazı anti-drone sistemleri ise askeri donanıma dayalıdır ve sivil sokaklardan ziyade bir savaş alanında kullanım için daha uygun olabilir.
Boğaziçi Savunma Tarafından yerli olarak geliştirilen ILTER Ku frekans bandında, düşük RF çıkış gücüyle çalışır. Katı hal radyo frekans tasarıma ve sayısal tabanlı radar mimarisine sahiptir. 40° yükseliş açısı ile alçaktan ve yüksekten uçan Mini/Mikro İHA’lara karşı etkin koruma sağlar. Kullanıcıya alarm ve dost bölge tanımlama yeteneği sunar. Dahili GPS ve manyetik pusula ile sistem kendi konumunu ve yönelimini sayısal harita üzerinde kullanıcıya gösterir.
Sistemin hassas radarı bir dronu algıladığında, kollar dronun türünü doğrulamak ve tanımlamak için kızılötesi kameralar kullanır. Elektronik savaş sensörleri daha sonra dronun hangi sinyalleri kullandığını belirlemek için radyo spektrumunu tarar.
Küçük dronları vurmak da kolay değil. 2016 yılında Suriye’den İsrail hava sahasına uçan bir uçak, Patriot füzelerinin kullanıldığı iki saldırının yanı sıra bir savaş uçağından fırlatılan roketlerden sağ kurtuldu. Bu sebeple daha çok sinyal karıştırıcılar tercih edilir.
Obsidian adlı bir karşı drone sistemi yapan İngiliz savunma firması QinetiQ, bir drone içindeki elektronik devreleri bozmak için sinyalleri kullanmanın, bir drone’nun kamerasını devre dışı bırakmasına veya elektrik motorlarını kapatmasına izin vermenin yollarını buldu. Obsidian ayrıca bir dronun uçuş özelliklerini ve elektrik motorlarının yüklenmesini de analiz edebilir. Bu, ne kadar ağır yüklü olduğunu ve dolayısıyla patlayıcı taşıyıp taşımadığını belirlemeye yardımcı olur.
Mevcut havaalanı radarları, dronlar gibi küçük şeyleri yakalamakta kötüdür. Dronları fark etseler bile kuşlardan ayırt etmekte zorlanırlar. Geleneksel 2d radar, dar bir dönen ışın kullanarak bir alanı tarar ve sinyal geri döndüğünde nesneleri algılayarak menzil ve yön sağlar. Yükseklik ikinci bir radar tarafından belirlenebilir. Bir 3d radar, bazen bir alanı sürekli olarak bir sinyalle dolduran sabit bir dizi kullanarak üç ölçümün tümünü birleştirir. Geri dönen sinyaller, bir havalimanını çevreleyen tüm hava sahasının üç boyutlu bir modelini oluşturmak için işlenir.
3d radar kullanan bir anti-drone sistemi yapan bir diğer firma ise Cambridge, İngiltere merkezli Aveillant. Aveillant, Gamekeeper’ın ekipmanını adlandırdığı için 5 km’ye kadar küçük bir drone’u tespit edip sınıflandırabileceğini söylüyor. Drone’ları sadece birkaç yüz metre uzakta olsalar bile gözle tespit etmek zor olabileceğinden, bu tür 3d radarlar havalimanlarının drone saldırılarını daha hızlı tespit etmesine ve uçuşlara yeniden başlamanın ne zaman güvenli olduğu konusunda daha emin olmasına olanak tanır.
Peki Bu Sistemler Doğru Kullanılmazsa?
Sinyal karıştırma, bir drone ile operatörü arasındaki bağlantıyı engelleyebilir veya gps tabanlı bir navigasyon sistemini bunaltabilir.
Ancak böyle bir karıştırma dikkatli bir şekilde yapılmazsa,
- Bir havalimanının hassas radyo ve navigasyon ekipmanına ve uçaktaki aletlere de zarar verebilir.
- Yük gemilerinin otonom sistemlerini bozabilir.
- İzinli uçuş yapan bir çok masum Drone Pilotunun hava aracını düşürebilir.
- Faydalı yük taşıyan şirket veya kamu dronunu düşürebilir.
Örnekleri çoğaltabiliriz ancak GPS sinyalinin engellenmesi tam olarak çözüm olmadığı gibi birçok faydalı sisteme kontrolsüzce zarar verebilir. Ayrıca bu sistemler hedef drone’nun tamamen devre dışı kalma olasılığı da vardır ve bu nedenle ciddi hasara veya yaralanmaya neden olur.
Dronlarla uğraşmak için başka birçok fikir var. Bunlar arasında, Dronu bir ağa hapsederek yakalamak için sıkıştırılmış hava patlamasıyla hareket ettirilen ağları ateşleyen elde tutulan bazuka benzeri silahlar; ve benzer şekilde omuza takılan ve elle hedeflenen portatif radyo paraziti ekipmanı.
Hollanda ve Fransa’da Polis, küçük insansız hava araçlarına saldırmak ve onları düşürmek için eğitimli kartalları kullanmayı bile denedi, ancak bu fikir sonunda başarısız oldu.
Bu aynı zamanda bir drone ile başa çıkmanın en bariz ve en basit yolu gibi görünen şey için de geçerlidir: av tüfeği. Yine de bazı insanlar bunun denemeye değer olabileceğini düşünüyor. Idaho’da bir firma olan Snake River Shooting Products, küçük bir drone’u gökten düşürmek için özel olarak tasarlandığını söylediği kartuşlar satıyor. Ancak firma, müşterilerine, sağduyularını kullanmaları ve tüm yasalara uymaları gerektiğini söylüyor.
ABD’de federal kanunlar gereği her türlü sinyalin engellenmesi yasaktır. (Stratejik Konumlar Hariç) Amerika’da bir dronun bir uçak olarak kabul edilmesi ve insanların kural olarak uçağa ateş etmemesi gerekir.
Gerçekten Tehlikeli mi?
Bir başka açıdan değerlendirirsek insansız hava araçlarının terörist saldırılar için [savaş bölgelerinin dışında!] insanları öldürmek için yaygın olarak kullanıldığını görmekten çok uzağız. Eylem yapmanın çok daha basit ve daha ucuz yolları var. Gelişmekte olan bir terörist için Dronlar konusunda eğitim almak ve onları NFZ’leri uçuracak şekilde değiştirmek – bir trene veya otobüse bir çanta bırakmak (yükün 10 katını alabilen) veya bir kamyonet kiralamakla karşılaştırıldığında çok fazla eylem yapılabilir.
Yanlış şekilde kullanıldığında evet drone tehlike yaratabilir ama otomobiller, tekneler, uçaklar, alkol, ateşli silahlar vb. de öyledir. Tüm bunların yaratacağı tahribat insansız hava araçlarından önce gelir. GPS sinyalini engellemek çözüm değildir. Bu işin temelinde ve daha ucuz mal edebilen GPS’siz uçuş yapabilen bir çok el yapımı uçak vardır GPS karıştırıcı sistemler bunun önüne geçemez.
Her türlü motorlu taşıtların alkollü olarak çalıştırılmasından kaynaklanan katliamlara, madde kullanımından kaynaklanan katliamlara, ateşli silahların uygunsuz kullanımından kaynaklanan katliamlara bakmamız gerekiyor. Bu sayıları dronların neden olduğu katliamla karşılaştırın. Bana öyle geliyor ki, yanlış yere bakıyoruz.
Geleceğe Emniyetle Uçalım Etkinliği
Bir çok Drone Pilotu kaybolacağını bile bile pahalı cihazlarını uçurmayı reddedip satmayı tercih ettiler. Bu durumlar insanların hobiye küsmesine sebep oldu. Tabi tüm bunlar yaşanırken ilk kez güzel bir gelişme yaşandı. Manisa İl Emniyet Müdürlüğü İnsansız Hava Araçları Amirliği koordinesinde GELECEĞE EMNİYETLE UÇALIM adlı bir etkinlik planlandı. Hem sivil drone pilotlarıyla birlikte drone uçuşu yapılıp katılım sağlanıp okullar ve vatandaşla video foto çekimi yapılacak hemde İlter cihazı ile ilgili sorular alınacak ve birlikte sektörün sıkıntılarını gidermek amaçlı görüşme yapılıp koordine sağlanması için gerekli çalışmalar yapılacağı söylendi.
Üreticiler Üzerine Düşeni Fazlasıyla Yapıyor
DJI, ürünlerinin yürürlükteki yasalara uygun olarak kullanılmasını sağlamak için büyük çaba sarf etmiştir… Birçok müşterisini rahatsız edecek şekilde olsa bile. DJI çabalarının bir sonucu olarak, dronların yaklaşık %70’inin korunan hava sahasını ihlal etmesi engellenmiştir. Ayrıca anlık olarak diğer hava araçları ile iletişim kurabilen çarpışmayı önleyen önemli özellikler eklemiştir.
Mevcut düzenlemelerin uygulanmasının ve halihazırda DJI tarafından kullanılan kontrollerin kodlanmasının, beklenen tehditleri azaltmak için çok ileri gideceğini düşünüyorum.
Drone Pilotları Ne Yapmalı?
En basitinden küçük bir çocuk bile dronu gördünde taş atıyor, çevrenizdekiler “düşürürüm bak dronunu” diye şaka yapıyorsa, devlet kademelerinde savaş aleti olarak görülüyorsa bize çok görev düşmektedir. Profesyonel anlamda yaptığımız hobimizi anlatmalıyız , doğru temsil etmeliyiz. Uçuşa yasak bölgelerde kesinlikle uçmamalıyız. Drone her zaman insanlığa fayda sağlamıştır bizler temelde bu bilinçle hareket etmeliyiz.
Dronunuz Bu Sistemlere Yakalanırsa
Bildiğiniz gibi uçuşunuz izinli dahi olsa şehir merkezlerinin tamamında konumlandırılmış bu sinyal karıştırcıya yakalanmanız mümkün. Ancak dronunuz sinyal kesiciye yakalandığında bilinenin aksine Ankara’ya gitmiyor! Ekseni kaydığı için kendisini Ankara’da zannedip homepoint konuma gelmeye çalışıyor.
Ne yapılmamalı?
- Bu tarz risklerden kaçınmak için Dronunuzu uzun mesafelere göndermeyin!
- Yakalanırsa Asla HomePoint tuşuna basmayın!
Ne Yapmalı?
Riskli bölgede uçuyorsanız Home Point ayarlarınızı Hover olarak değiştirin…Paniklemeyin… Drone Atti Moda girdiyse alçalarak cihazı derin vadi/bina arası gibi coğrafi engelleri olan bir noktaya sokmaya çalışın…GPS sinyali geri gelecektir.
Uzun bir yazı oldu. Sizler bu konuda yorumunuzu belirtmekten lütfen çekinmeyin. Sektörün daha iyiye gitmesi için neler yapılabilir yorum kısmında belirtebilirsiniz.
Sabırla okuduğunuz için teşekkür ederim.
Ali KÖRÜK
